වික්ටෝරියා විල

අප්‍රිකාවේ විල් අතර ප්‍රධාන තැනක් ගන්නා වික්ටෝරියා විල ලොව විශාලතම නිවර්තන කලාපිය විල වන අතරම විශාලතම මිරිදිය විල් අතරින් දෙවන ස්ථානය ගනී.ටැන්සානියා ,කෙන්යා සහ උගන්ඩා ප්‍රාන්ත අතර මෙම විල බෙදී යන අතර සමකයට උතුරු දෙසින් ලංවේ.මුළු භූමියෙන් වර්ග කිලෝමීටර් 68,800ක ප්‍රමාණයක් විල මගින් ආවරණය වන අතර මීටර් 80ක් දුරට ගැඹුරු වේ,මෙම ද්‍රෝණිය අවට ජනගහනය මිලියන 30 කට අධික සංඛ්‍යාවක් ජිවත් වේ.

වික්ටෝරියා විලේ මත්සය වර්ග 200 කට අධික සංඛ්‍යාවක් සිටින මුත් ආර්ථික වශයෙන් වැඩි වටිනාකමක් ලැබී ඇත්තේ තිලාපි මත්ස්‍ය වර්ගයටයි.

වික්ටෝරියා විල ගංගා හා ඇලදොළ රාශියක එකතුවෙන් නිර්මාණය වී ඇති අතර වැදගත්ම වන්නේ කගේරා ගංගාවයි.1858 දී  වික්ටෝරියානු විල පළමුව සොයා ගත්තේ යුරෝපිය ජාතික ජෝන් හැනින් ස්පෙක්ය .1875 දී බ්‍රිතාන්‍ය ජාතිකයකු මෙන්ම ගවේෂකයකු වූ  මෝර්ටන් ස්ටැන්ලි විල වටා ගමන් කළේය.

වේගයෙන් ව්‍යාප්ත වන ජනගහනය ,වෙරල තීරුවේ ඇති ස්වභාවික වෘක්ෂලතා ඉවත් කිරීම ,වේගයෙන් වර්ධනය  වන මත්ස්‍ය අපනයන කර්මාන්තයන් මෙන්ම විදේශීය ශාක සහ සත්ව කොට්ටාස  හඳුන්වා දීම,විලේ ඇල්ගී වර්ධනය බහුල වීම හා ද්‍රෝණිය වටා ඇති කර්මාන්ත සහ ජනාවාස වලින් පිට කරන අපද්‍රව්‍ය  හේතු කොටගෙන වික්ටෝරියා විලේ පාරිසරික සෞඛ්‍ය තත්වය සේම ස්වභාවික සුන්දරත්වයද විනාශවීමට පටන් ගෙන ඇත.විලේ සිටිනා මත්ස්‍ය වර්ධනය වැඩි කිරීම උදෙසා නයිල් පර්චසය හඳුන්වා දුන් නමුත් ,එයම විලේ සිටින බොහෝ දේශීය මත්ස්‍ය වර්ගයාගේ විනාශයට හේතුවක් වී ඇත.

හයසින්ත් යනු මිරිදිය ශාකයක් වන අතර ,20 වන සියවසේ මුල් භාගයේදී අප්‍රිකානු මහද්වීපයේ විසිතුරු ශාකයක් ලෙසින් හඳුන්වා දීම නිසා වේගයෙන් මිනිසුන් අතර පතල වුනි.නමුදු එම ශාකය විසින් විලේ ඇති යුට්‍රොෆිකේෂන් සහ පෝෂ්‍ය පදාර්ථ උරා ගැනීම හේතුවෙන් විලට තර්ජනයක් වී ඇත.එමෙන්ම එම ශාකයේ ව්‍යාප්තිය හේතුවෙන් වැව තුලට හා පිටතට ගලා යාම අවහිර වීමේ ප්‍රවණතාවයක් ඇතිවී තිබේ.එමෙන්ම 1990 දි මෙම ශාකයේ ව්‍යාප්තිය හේතුවෙන් ධිවර ව්‍යාපාරය හා විලේ සිදුවන ප්‍රවාහන කටයුතු අඩාල වීමටද හේතුවක් විය.

එමෙන්ම මෙම විල වටා ඇති අධික සුළං තත්වය ,විලේ අධික රල පහර මෙන්ම විල වටා නිතර පවතින ධික ගිගුරුම් සහිත වැසි හේතුවෙන් එම පෙදෙස තරමක භයානක බවක් ගෙන දෙන අතර බොහෝ දෙනෙක් අනතුරුවලට මුහුණ පානු ලබති.

The Living Lakes Partner Organization යනු කෙන්යාවේ ලියාපදිංචි වූ ලැබ නොලබන ආයතනයක් වන අතර, උගන්ඩාවේ සහ ටැන්සානියාවේ ද මෙහි අනු කොටස් ඇත.සාමාජිකයින් සහ සාමාජිකාවන්  150 කින් යුක්ත මෙම සංවිධානයට ගොවි සමාජ ,ධිවර ජන ප්‍රජාවන් ,සමුපකාර සමිති,පාරිසරික සමාජ , රාජ්‍ය සහ රාජ්‍ය නොවන ආයතන හා කලාපයේ පර්යේෂණ ආයතන වලින්ද යුක්ත වේ.