ලොව පැරණිතම පුස්තකාලය ඇලෙක්සැන්ඩ්‍රියා

මහා ඇලෙක්සැන්ඩර් රජු ක්‍රිස්තු පුර්ව 331දී ඇලෙක්සැන්ද්‍රියාව සොයා ගන්නා විට එම නගරය පාරාවෝ රජුන් විසින් අත්හැර දැමු නගරයක් විය.පසුව ඔහු එම නගරය ඊජිප්තුවේ අගනුවර බවට පත් කල අතර වයස අවුරුදු 32දී ඔහු මිය යන ලදී.ඔහුට හෙලනිස්තික සංස්කෘතිය සහ සාහිත්‍ය එම රාජ්‍යයේ ප්‍රචලිත කිරීමට අවශ්‍ය වූ අතර ඒ සඳහා අනික් රාජ්‍යතාන්ත්‍රිකයින් සහ වැසියන්ව ඔහු පෙළඹුවේය.ඉතිහාසඥ රෝයි මැක්ලිඩ් (Roy McLeod ) මෙය නම් කරන ලද්දේ අධිරාජ්‍යවාදී සංස්කෘතිකමය වැඩසටහන ලෙසිනි.

පුරාණ ලෝකයේ ඇලෙක්සැන්ද්‍රියාව වැඩියෙන්ම ප්‍රචලිත වූ කරුණ වන්නේ ලොව පැරණිතම පුස්තකාලය එහි පිහිටා තිබ්මයි.ටොලමිගේ රාජ්‍ය සමය වූ ක්‍රිපු 361දී මෙය නිර්මාණය කරන ලද අතර එහි මුලරම්භාකයා වුයේ දාර්ශනිකයකු වූ ඇරිස්ටෝටල්ගේ ගෝල දිමිත්‍රියස් ( Demistriyas ) ය.එමෙන්ම උසස් විද්වතකුඩා දර්ශනිකයකුද වූ මහා කවි කාලිමවුස්  විශේෂ විද්වත් මණ්ඩලයකගේ සහය ඇතුව
දෙවෙනි ටොලමි රජු හා එකතු වූ පලවෙනි ටොලමි රජුගේ මෙම උත්සාහය මුදුන්පත් කරවන ලදී.මෙහි විශේෂත්වය වන්නේ යුදෙව් ජාතික විද්වත්  මණ්ඩලයක් ද  මෙම කණ්ඩායමට ඇතුලත්වී තිබීමයි.

ඇරිස්ටෝටල් දාර්ශනිකයා විසින් ආරම්භ කල ලයිසියම් විශ්වවිද්‍යාලයේ ආකෘතියට අනුව මෙම මහා පුස්තකාලය ගොඩ නගන ලදී.මියුසෙස් (Muses ) නම් ග්‍රීක දෙවොලේ සේවය කරන උගත් බුද්ධිමතුන්ට පරිහරණය කිරීම උදෙසා මෙම පුස්තකාලය ගොඩ නැගු බව කියවේ.මියුසස් යනු කලාවට සහ අධ්‍යාපනයට අධිපත දෙවිඳුන් ලෙස සැලකේ.
මෙම පුස්තකාල භුමියේ දැනුම ලබගන්නන්ට සක්මන් මලු නිර්මාණය කර තිබුනේ එකිනෙකා හා සංවාදයේ සහ සාකච්චා වල යෙදීමටය.

ඒජියන් මුහුදේ පිහිටි රෝඩ්ස් (Rhode) දුපතෙන් සහ ග්‍රීසියේ පවතී පොත් සල්පිල් වලින් මෙම පුස්තකාලයට පොත් ලබා ගන්නා ලද අතර මේ සෑම පොතක්ම පාහේ පැපිරස් පත්වල ලියන ලද ඒවා වේ.එම පොත් ලක්ෂ ගණනක් ගබඩා වල තැන්පත් කර තිබී ඇත.පැපිරස් පත්‍ර වලින් සදා තිබුණු මෙම පොත් බිබිලියෝතෙකයි (Bibilithekai  ) ලෙස හඳුන්වා ඇති අතර "මෙය වූ කලි ආත්මය සුවපත් කරන තැනකි යන විශේෂ පාඨය  සඳහන් කර තිබි ඇත.

මෙම පුස්තකාලයේ විවිධ විෂය ක්ෂේත්‍රයන් ගණනාවක් යටතේ විවිධ ලේඛකයින් විසින් රචනා කරන ලද පැපිරස් සහ මැටි ලේඛන මිලියන 7ක ප්‍රමාණයක් තැන්පත් කර තිබු බවද සඳහන් වන කරුණකි.මෙහි කටයුතු සිදුකිරීම උදෙසා පුස්තකාල වේදීන් පිරිසක් වෙනමම කතෘ මණ්ඩලයක් ලෙසින් සේවය කර ඇත.ලොව පළමු පුස්තකාල ග්‍රන්ථ නාමාවලියද නිර්මාණය කිරීමේ ගෞරවය අයත් වන්නේ මෙහි සේවය කල කැලිමාක්ස්
(Calimachus ) ටය. මේ පිලිබඳ දැනගත් ක්ලියෝ පැට්‍රා රාජිනියගේ ස්වාමියා වූ මාර්ක් ඇන්ටනි විසින් මෙම පුස්තකාලයට තුර්කියේ පෙරිගාමම් (Perigumam ) පුස්තකාලයෙන් ඉල්වා පොත් දෙලක්ෂයක් පරිත්‍යාග කල බවටද මතකයක් පවතී.

නමුදු අවාසනාවකට පසුකාලීනව මෙම මහා විශ්ව දැනුම් සම්භාරය ක්‍රිස්තුපුර්ව 48දී එනම් ජුලියස් සීසර් රජ සමයේදී ගිනිබත් බි විනාශ කර ඇති අතර මාක් ඇන්තනි පසුව පොත් දෙලක්ෂයක් පුස්තකාලයට පරිත්‍යාග කරන්නේ මේ සිදුවූ දෙයට වන්දියක් බවට ද මතයක් ඇත.

විනාශ වී ගිය පුස්තකාලය නැවතත් ප්‍රතිසංස්කරණය කල යුතුයි යන අදහස 1974දී අලෙක්සන්ද්‍රා විශ්වවිද්‍යාලයේ සභාපති වූ ලොෆ්ටි දොවීදාර්  විසින් යෝජනා කරන ලද අතර ,1986දී යුනෙස්කෝ සංවිධානයේ විධායක මණ්ඩලයෙන් මෙම ඉල්ලීම ඊජිප්තුව විසින් කරන ලදී.2002 දී මෙය නැවතත් පිළිසකර කර ඇති අතර ග්‍රහලෝකගරයකින් ද පුරාණ අත්පිටපත් ප්‍රතිසංස්කරණය කරන පර්යේෂනාගරයකින්ද මෙය සමන්විත වේ.

මුලාශ්‍ර - https://en.wikipedia.org/wiki/Library_of_Alexandria