භාරතීය සිනමාවේ උදාව.

 

පෙරදිග ජන ජීවිතය හා බද්ධ වූ හැසිරීම් රටා සිරිත් විරිත්, විශ්වාස ඇතුලත් සංස්කෘතික වශයෙන් අපේ ජිවිත වලට සමීප චිත්‍රපටයක් බැලීමට අපි වැඩි ප්‍රියමනාපතාවයක් දක්වමු.මන්ද.... බටහිර හෝ වෙනත් දේශයක බිහිවන වෙනත් අගනා නිර්මාණ ඇතත් , අපී පැරණි මිතුරා මෙන්ම සමීපතම අසල්වැසියා වන ඉන්දියාවේ හින්දි සිනමාව කරා ශ්‍රී ලාංකීය ප්‍රේක්ෂකයා ඇදී යාමට මෙය හේතුවක් වී තිබීමය.ජනප්‍රිය හින්දි චිත්‍ර පටයක් මාස ගණනක් පුරා මෙරට සිනමා ශාලා වල තිරගත වීමට හේතුව මෙයයි .මධුමති , අරාධනා,. දෝස්ති, ඒක් පුල් දෝ මාලි, Love in Tokyo, නාගිනා ...... අදටත් අප රටේ වැඩිහිටි ජනතාවගේ හදවත් මොහොතකට නතර කල හින්දි සිනමා සිත්තම්' යැයි කිවහොත් නිවැරදිය.

රාජ් කපුර් , දිලිප් කුමාර් , ධර්මේන්ද්‍රන් රාජේශ් ඛන්නා ,අමිතාබ්බච්චන් , නාගීස්, නුටාන්, මීනා කුමාරි,  ජය බහධුරි , රේඛා , ශර්මිලා තාගෝර් සහ  සාධනා මෙම සිනමා පට වලින් කරළියට පෑයූ තාරකාවන් විය.

ඉන්දියාව ලෝකේ විශාලතම සිනමා කර්මාන්තය පවතින  " සිනමාවේ මධ්‍යස්ථානය යැයි කිවහොත් නිවැරදිය. වර්ග 7කට අධික භාෂාවන්ගෙන් සෑම වර්ෂයකම චිත්‍රපට 1800 කට වඩා ඉන්දියාවේ නිෂ්පාදනය කෙරේ.

චිත්‍රපට සඳහා ඉතාමත් ජනප්‍රිය වූ ඉන්දියාව ප්‍රධාන වශයෙන් හඳුන්වන්නේ " බොලිවුඩ් "ලෙසය. නමුත් ඉන්දියාවට විවිධ අනන්‍යතාවයෙන් යුතු , විවිධ කලාපයන්ට අනන්‍යවූ  ලක්ෂණ ඇතුලත්ව ඉන්දියානු භාෂාවන්ට අනුව වෙනස් වූ සිනමා කර්මාන්ත ඇති බව අපට නොරහසකි,

ඉන්දියානු සිනමාවේ කොටස් කිහිපයකි.

ඉන්දියානු සිනමාව 

ඇසෑමි (ජොලිවුඩ්) 

බඩගා බෙංගාලි (ටොලිවුඩ්) 

භෝජ්පූරි (බෝජ්වුඩ්) 

බිහාරි බෝඩෝ Chhattisgarhi (Chhollywood) 

ඩෙකානි (ඩොලිවුඩ්) ඩොග්රි (පහාරිවුඩ්)

 ඉංග්රීසි ගුජරාටි (ගොලිවුඩ්) 

හර්යන්වි හින්දි (බොලිවුඩ්) 

ජාර්කන්ඩ් කාශ්මීර කන්නඩ (සඳුන්) 

ඛාසි ඛෝර්තා කොක්බොරොක් කොන්කානි කුච්චි මලයාලම් (මොලිවුඩ්) 

මරාති මයිටෙයි නාග්පුරි ඔඩියා (ඔලිවුඩ්)

පන්ජාබි (පොලිවුඩ්) 

රාජස්ථානි සම්බල්පුරි සංස්කෘත සන්තාලි (සොලිවුඩ්) 

සින්දි දෙමළ (කොලිවුඩ්) 

තෙළිඟු (ටොලිවුඩ්)

 තුලු (වෙරළබඩ) 

හින්දි සිනමාව, වර්තමානයේ බොලිවුඩ් ලෙසත්,  පෙරදී බොම්බේ සිනමාව ලෙසත් ප්‍රචලිතව ඇත.

බොලිවුඩ් යනු ඉන්දියාවේ විශාලතම සහ ප්‍රසිද්ධම  චිත්‍රපට කර්මාන්තයයි. බොලිවුඩය ආරම්භ වුන ස්ථානය සහ නම මින් පෙර බොම්බේ ලෙස හඳුන්වා ඇත.මෙම වචනය බොම්බේ සහ හොලිවුඩයේ එකතුවකි.

2017 දී ඉන්දියානු සිනමාව විසින් වෘතාන්ත චිත්‍රපට 1,986ක් නිෂ්පාදනය කරන ලද අතර, ඉන් විශාලතම චිත්‍රපට සංඛ්‍යාව 364ක් හින්දි භාෂාවෙන් විය. 2014 දත්ත වලට අනුව, හින්දි සිනමාව ඉන්දියානු ශුද්ධ බොක්ස් ඔෆිස් ආදායමෙන් සියයට 43 ක් ද  දෙමළ සහ තෙළිඟු සිනමාව සියයට 36ක් ද     ඉතිරි ප්‍රාදේශීය සිනමාව සියයට 21 ක් නියෝජනය කළේය.

2019 දී ඉන්දියාවේ  හින්දි චිත්‍රපටවල ප්‍රවේශපත්‍ර  මිලියන 341ක් අලෙවි ඇත. පෙර හින්දි චිත්‍රපට හින්දි හෝ උර්දු කථා කරන්නන්ට අන්‍යෝන්‍ය වශයෙන් තේරුම් ගත හැකි ස්වභාෂා වූ හින්දු භාෂාව යොදා ගැනීමට නැඹුරු වූ අතර වර්තමානය වන විට වැඩිපුර හින්දි සහ ඉංග්‍රීසි මිශ්‍ර කර භාවිතා කරන බව පෙනේ.

1970 ගණන්වල සිට හින්දි සිනමාවේ වඩාත්ම ජනප්‍රිය වාණිජ ප්‍රභේදය වූයේ මසාලා චිත්‍රපටය . එය ක්‍රියාදාම, හාස්‍යය, ආදරය , නාට්‍ය සහ තනු ද නිර්මාණයන් ද  ඇතුළු විවිධ ප්‍රභේදයන්,  සංගීතය සමඟ නිදහසේ ගලා ගියේය.

මසාලා චිත්‍රපට සාමාන්‍යයෙන් සංගීතමය චිත්‍රපට ප්‍රභේදයට අයත් වන අතර, බටහිර රටවල සංගීත චිත්‍රපට පරිහානියට පත් විය.ඉන් පසු ඇමරිකානු චිත්‍රපට කර්මාන්තයේ සමස්ත සංගීත ප්‍රතිදානය ඉක්මවා ගිය,   ඉන්දියානු සිනමාව 1960 ගණන් වල සිටම විශාලතම චිත්‍රපට නිෂ්පාදකයා  විය.

පළමු ඉන්දියානු සංගීත කතාන්දරය වූයේ Alam Ara (1931) චිත්‍රපටයයි.

 ප්‍රථම හොලිවුඩ් සංගීත කතාන්දර චිත්‍රපටිය The Jazz Singer (1927) විය.

 වාණිජ මසාලා චිත්‍රපට සමඟ සමාන්තර සිනමාව ලෙස හැඳින්වෙන සුවිශේෂී කලාත්මක චිත්‍රපට ප්‍රභේදයක් ද තිබු  අතර, යථාර්ථවාදී අන්තර්ගතයන් ඉදිරිපත් කිරීම සිදු විය.

බටහිර බෙංගාලයේ ටොලිගුන්ජ් පදනම් කරගත් සිනමාව සඳහා "ටොලිවුඩ්" යන යෙදුම "බොලිවුඩ්" යන්නට පෙර සිට භාවිතා කර ඇත.

මේ පිලිබඳ විවිධ මත පවති.

මෙම යෙදුම ප්‍රථම ඉන්දියානු ශබ්ද චිත්‍රය නිපදවීමට උදව් කළ,  ඇමරිකානු ඉංජිනේරුවෙකු වන Wilford E. Deming විසින් 1932 ඇමරිකානු සිනමාව පිලිබඳ  ලිපියක භාවිතා කරන ලදී.

චිත්‍රපට මාධ්‍යවේදිනියක් වන Bevinda Collaco පවසන්නේ ඇය Screen සඟරාවේ තීරු ලිපියක මාතෘකාවක් සඳහා මෙම යෙදුම නිර්මාණය කළ බවයි. "On the Bollywood Beat" නම් වූ ඇයගේ තීරුව,  චිත්‍රාගාර ප්‍රවෘත්ති සහ ජනප්‍රියතොරතුරු  ආවරණය කරන ලද නිර්මාණයකි. වෙනත් මූලාශ්‍රවල සඳහන් වන්නේ ගීත රචකයෙකු, චිත්‍රපට නිෂ්පාදකයෙකු වන  විශාරද අමිත් ඛන්නා එහි නිර්මාතෘ බවයි.එය "හොලිවුඩ්" වෙතින් "ටොලිවුඩ්" හරහා ව්‍යුත්පන්න වූවක් ද, නැතහොත් සෘජුවම "හොලිවුඩ්" වෙතින් ආභාෂය ලැබූවක් ද යන්න නොදනී.

1897 දී, මහාචාර්ය ස්ටීවන්සන්ගේ චිත්‍රපට ඉදිරිපත් කිරීමක්,  කල්කටාවේ ස්ටාර් රඟහලේ වේදිකා සංදර්ශනයකට ඇතුලත් විය. ස්ටීවන්සන්ගේ උත්සාහය  සහ කැමරාව සමඟ, ඉන්දියානු ඡායාරූප ශිල්පියෙකු වන හිරාලාල් සෙන්, එම ප්‍රදර්ශනයේ දර්ශන ඇතුළත් චිත්‍රපටයක්, The Flower of Persia (1898) නිර්මාණය කළේය. H. S. Bhatavdekar විසින් රචිත The Wrestlers (1899) බොම්බායේ එල්ලෙන උද්‍යානයේ දී ප්‍රදර්ශනය කළේය.

දාදාසාහේබ් ෆාල්කේ, හින්දි සිනමාව ඇතුළු ඉන්දියානු සිනමාවේ පියා ලෙස සැලකේ.දාදාසාහේබ් ෆාල්කේගේ නිහඬ රාජා හරිශ්චන්ද්‍ර (1913) යනු ඉන්දියාවේ නිෂ්පාදිත පළමු චිත්‍රපටයයි. 1930 ගණන් වන විට කර්මාන්තය වසරකට චිත්‍රපට 200කට අධික ප්‍රමාණයක් නිෂ්පාදනය කරන ලදී.
පළමු ඉන්දියානු ශබ්ද චිත්‍රපටය වන අර්දේෂිර් ඉරානිගේ Alam Ara (1931), වාණිජමය වශයෙන් සාර්ථක විය.

1930-1940 කාලය ඉන්දීය සිනමාවේ කැළඹිලි සහිත අර්බුධකාරී කාල පරිච්ජේදයකි . 1940 ගණන් වලදී චිත්‍රපට නිෂ්පාදකයින් සහ නළුවන් වන කේ එල් සයිගාල් , ප්‍රීති විරාජ් කපූර් , දිලිප් කුමාර් ,දේව් ආනන්ද් සහ ගයක ගායිකාවන් වන මොහොමඩ් රාෆි , නුර්ජාන් ,ශාම්ෂාඩ්  වැනි අය කල්කටාවේ සිට බෝම්බයට සංක්‍රමණය වීම , භාරතීය සිනමාවේ විශේෂ හැරවුම් ලක්ෂයක් විය.

1947 වසරේදී ඉන්දියාවෙන් පකිස්ථානය වෙන්වී යාම නිසා බෙංගාල් , පන්ජාබ්, වයඹ දිග ප්‍රදේශවල ( වත්මන් කයිබර් ) සිට සංක්‍රමණය වීම , බෝම්බයේ චිත්‍රපට කර්මාන්තය තවත් ඉහලට නැංවීමට හේතු විය

 ලෝක සංග්‍රාමය සහ ඉන්දියානු නිදහස් සටනට මැදිවූ මෙම කාල වපසරිය බොහෝ චිත්‍රපට වලට දඩුවම් කාලයක් ලෙස සැලකුණි. මෙකල චිත්‍රපට නිෂ්පාදකයින් බොහෝ දෙනෙකු  දැඩි මුල්‍යමය ගැටලුවලට මුහුණ දුන් කාලයකි.

ඒ අතර ඉන්දියානු නිදහස සඳහා වූ අරගලය ඔවුන්ගේ චිත්‍රපට වල පසුබිම් දර්ශන ලෙස යොදා ගත්හ.  1937 දී ඉරානි විසින් නිර්මාණය කල  පළමු හින්දි වර්ණ චිත්‍රපටය  "කිසාන් කන්යා"විය.

ඊළඟ වසරේ ඔහු මදර් ඉන්ඩියා හි වර්ණ පිටපතක් නිර්මාණය කළ නමුත්   1950 ගණන්වල අග භාගය වන තුරුම වර්ණ චිත්‍රපට  ජනප්‍රිය  අංගයක් බවට පත් නොවීය. මෙකල, අතිවිශිෂ්ට ආදර  ගීත, තනු නිර්මාණ සහ  නාට්‍ය සිනමාවේ ප්‍රධාන අංග විය.

Number of Hindi movies released since 1930. A rapid expansion was seen from the mid-1940s.

1940 දශකයේදී  බොම්බේ සිනමාව,  වාණිජ වෙළඳපලේ ව්‍යාප්තියක් සිදු කළ අතර එය  ජාතික නිදහස තුළ ද පැවැත්මක් ද

ඇති කළේය.

 1943 වර්ෂයේදී ඉන්දියානු සිනමාවේ පළමු 'බ්ලොක්බස්ටර්' සිනමා නිර්මාණ ඉදිරිපත් කිරීම සිදු විය.මෙය රු.ලක්ෂ දෙකක් පමණ වැය කර නිපදවූ ක්‍රිස්මට් ය.

මෙම චිත්‍රපටය සමකාලීන ප්‍රශ්නවලට, විශේෂයෙන්ම ඉන්දීය නිදහස් ව්‍යාපාරයෙන් පැන නගින ගැටලුවලට විසඳුම් ලබා දුන් අතර, එය "ඉන්දියානු සිනමාවේ දීර්ඝතම ජයග්‍රහණය" බවට විය.

 එය 1970 දශකය දක්වා පැවති මාතෘකාවකි. Bimal Roy, Sahir Ludhianvi  සහ Prithviraj Kapoor වැනි සිනමා පෞරුෂයන් ඉන්දියාවේ යටත් විජිත පාලනයට එරෙහිව ජාතික ව්‍යාපාරයක් නිර්මාණය කිරීමට සහභාගී විය.  ඒ සමඟම ඔවුන්ගේ දැක්ම  සහ ජනප්‍රියත්වය වැඩි දියුණු  කර ගැනීම සඳහා,  නිදහස් දේශපාලන අරගලය  උත්තේජකයක් විය.

නිදහස් ව්‍යාපාරයේ තේමා බොම්බායේ චිත්‍රපට අධ්‍යක්ෂවරුන්ට, තිර රචකයන්ට සහ ගී පද රචකයන්ට ගැඹුරින් බලපෑවේය,   සාමාන්‍ය ජනතාවගේ ගැටලු , ඔවුන්ගේ චිත්‍රපට සමාජ ප්‍රතිසංස්කරණ සන්දර්භය තුළ දක්නට ලැබුණි.

බොම්බේ සහ ලාහෝර් චිත්‍රපට කර්මාන්තයට සම්බන්ධ වීමත් සමග පකිස්තානු චිත්‍රපට Lollywood ලෙසද හැඳින්වේ.හින්දුස්තානි (හින්දු- උර්දු ) ලෙසද හැඳින්වේ