මීගමු සංචාරය - පෘතුග්‍රීසි බලකොටුව.

මීගමුව යනු ශ්‍රී ලංකාවේ වඩාත් දර්ශනීය ගමනාන්තයකි. පොල් ගස්වලින් සහ නිල් ජලයෙන් යුත් රුවල් කොල්ලෑ වලින් සමන්විත එහි සංකේතාත්මක වෙරළ අපව පැරණි ලංකාව වෙත ගෙන යයි.

මීගමු පෘතුග්‍රීසි බලකොටුව.

ලංකාවට යුරෝපීයයන් සංක්‍රමණය වීමට ගත් පසු මීගමුවට පා තැබූ පළමු විදේශිකයින් වුයේ 1588දී  පැමිණි පෘතුග්‍රීසින්ය.1640 දී ලන්දේසින් විසින් මීගමුව ආක්‍රමණය කල අතර 1644 දී පෘතුග්‍රීසීන් විසින් එම බලකොටුව සම්පුර්ණයෙන්ම බිඳ දමා එම ස්ථානයේම නව බළකොටුවක් නිර්මාණය කරන ලදී.

ලන්දේසින් විසින් මුහුදු පළාත් ආක්‍රමණය කරන අවධියේදී මීගමුව, කොළබ, යාපනය සහ ගාල්ලට යාබදව ලන්දේසීන්ගේ ප්‍රතිරෝධයක් ඇතිව 1796 දී පෘතුග්‍රීසීන් විසින් මෙම බලකොටුව අත්පත් කර ගන්නා ලදී,දහනව වන ශතවර්ෂයේ අග භාගයේදී බ්‍රිතාන්‍යයන් විසින් උසාවි කේන්ද්‍රය ,ඇංග්ලිකන් පල්ලිය සහ බන්ධනාගාරය ඉදිකිරිම සඳහා මෙම බලකොටු වලින් සැලකිය යුතු ප්‍රමාණයක් සහ ලන්දේසි සම්භවයක් ඇති ගොඩනැගිලි බොහොමයක් කඩා බිඳ විනාශ කර දැමිය.

මේ වන විට මීගමුව කොටුවට පිවිසෙන දොරටුව නටබුන් වී ඇත. කෙසේ වෙතත්, එහි වෝල්ටඩ් ගඩොල් පෙදරේරු සැලකිය යුතු කොටසක් තවමත් නොවෙනස්ව පවතී.බ්‍රිතාන්‍ය පාලන සමයේදී ඉදිකරන ලද ඔරලෝසු කණුව සමඟින්, එය බලකොටුවේ තේජාන්විත ස්වභාවය පිලිබඳ මනා වැටහීමක් ජනතාවට ලබා දේ. වෘක්ෂලතාදියෙන් වැසී ගිය පස් කන්දක් බවට පත් වූ නැඟෙනහිර දෙසින් ඇති බැම්ම හැර අනෙක් පැතිවල බැමිවල හෝඩුවාවන් නොපෙනේ. පස් ගොඩැල්ලක් සහිත පස් බිම සමතලා කොට , උසාවි ගොඩනැගිල්ල සහ ඇංග්ලිකන් පල්ලිය නිර්මාණය කිරීමට ඉඩකඩ ලබා ගත්හ.

කොටුව තුළ ඇති මධ්‍යම උසාවියේ සැලකියයුතු ප්‍රමාණයක් බන්ධනාගාර දෙපාර්තමේන්තුව මගින් ඇත පත් කර ගෙන ඇත,එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස මධ්‍යම උසාවියේ පිරිසැලසුම සහ ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය විනාශ වී හෝ සැලකිය යුතු ලෙස වෙනස් වී ඇත.කෙසේ වෙතත්, භෞතික නිරීක්ෂණවලින් පෙනී යන්නේ බන්ධනාගාර දෙපාර්තමේන්තුවේ බිත්ති සහිත ප්රදේශය තුළ ලන්දේසි ලක්ෂණ සහිත ගොඩනැගිලි දෙකක් තිබිය හැකි බවයි.

නමුදු  එහි දක්නට ලැබෙන  වෝල්ට් දොරටුවට අමතරව,  ලන්දේසි සහ බ්‍රිතාන්‍ය ලක්ෂණ සහිත ගොඩනැගිලි දෙක, ලන්දේසි යුගයේ බැරල් වෝල්ට් ව්‍යුහය සහ බ්‍රිතාන්‍ය යුගයේ ඔරලෝසු කණුව සහ ඇංග්ලිකන් පල්ලිය, අධිකරණ සංකීර්ණය ඇතුළු අනෙකුත් ගොඩනැගිලිවල ස්වභාවය සහ වර්තමානයේ බලකොටුව තුළ ඇති කාර්යයන් අඩවියේ ඓතිහාසික ස්වභාවයට සම්පූර්ණයෙන්ම නොගැලපේ.

 João Ribeyroට අනුව 

"Negombo was only a square enclosed by walls, with two redoubts and five guns. A Captain and a few men, with a Chaplain were stationed there"

(මීගමුව යනු තාප්ප වලින් වටවුණු හතරැස් කොටුවක් පමණි.තුවක්කු පහක් රඳවා ඇති බළකොටුවක් ඇත,කපිතාන්වරයකු, පුජකයකු සහ තවත් මිනිසුන් කිහිපදෙනෙකු පමණක් සිටි.)

1672 දී ලන්දේසීන් එය නැවත ගොඩනඟන ලද්දේ සාමාන්‍ය හතරැස් රටාව මත නොව පංචාශ්‍රයක හැඩයට ගොඩ නැගුහ.බලකොටුව පිහිටා තිබුණේ කලපුවක් සහ මුහුදේ ඇතුල්වීමක් අතර පටු බිම් තීරුවක ය. එය වියළි දිය අගලකින් වටවී තිබූ අතර, ගේට්ටුවට පිවිසෙන්නේ පාලමක් හරහාය.1796 පෙබරවාරියේදී එය බ්‍රිතාන්‍යයන් විසින් විරුද්ධත්වයකින් තොරව අත්පත් කර ගන්නා ලදී.

1800 ගණන්වල අගභාගයේදී බ්‍රිතාන්‍ය බලධාරීන් බලකොටුව කඩා දමා ඒ වෙනුවට කොටුවේ ගල්වලින් ඉදිකරන ලද බන්ධනාගාරයක් ඉදිකිරීමට තීරණය කළහ. අද ඉතිරිව ඇත්තේ පෙර බලකොටු පැවති නැගෙනහිර බලකොටුවේ උතුරු හා දකුණු කෙළවරේ පස් ගොඩවල් සහිත කොටසක් සහ අඩසඳ ආකාරයේ  ආරුක්කු දොරටුවක් පමණි. දොරටුවට ඉහළින් කළුගල් ලෑල්ලක් ඇත, 1678 දිනය සටහන් කර ඇති අතර එය ඉහළ අලංකාර ගේබල් එකකින් අභිබවා ඇත. මෙම ස්ථානය තවමත් බන්ධනාගාර දෙපාර්තමේන්තුව විසින් බන්ධනාගාරයක් ලෙස භාවිතා කරයි.

නිලක්ෂි බණ්ඩාර 

01/08/23.